اکسترودر مواد اولیه

تکنولوژی و نحوه کارکرد دستگاه اکسترودر مواد اولیه

از دستگاه اکسترودر مواد اولیه که به آن دستگاه اکسترودر خشک نیز گفته می‌شود، جهت اکسترود کردن مواد اولیه‌ای همچون سویا، ذرت و کنجاله سویا استفاده می‌شود. همچنین می‌توان در صنعت روغن، برای تولید خوراک اکسترود شده و پیش‌آوری دانه‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

یک دستگاه اکسترودرِ مواد اولیه مناسب و با کیفیت با هر دو نوع تکنولوژی اکستروژن خشک و مرطوب متناسب است. در فرآیند اکستروژن خشک، مواد اولیه نیازی به کاندیشن شدن نداشته و درنتیجه‌ نیازی به دیگ بخار و سیستم لوله‌ها نخواهد بود.

از مزایای فرآیند اکستروژن مرطوب می‌توان به این موارد اشاره نمود:

• مواد اولیه قبل از وارد شدن به دستگاه اکسترودر مواد اولیه تحت عملیات پخت قرار می‌گیرند که افزایش ظرفیت تولید را به همرا داشته و عمر مفید شفت و بوش محفظه مارپیچ افزایش می‌یابد.

• رطوبت خوراک اکسترود شده به راحتی کنترل و میزان مصرف انرژی نیز کاهش می‌یابد.

• از این نوع اکسترودر می‌توان برای اکسترود کردن محصولات مخلتف همچون ذرت، سویا و خوراک متخلخل استفاده نمود.

نحوه کارکرد اکسترودر مواد اولیه

به طور کلی مواد اولیه که دارای مقدار معینی نشاسته هستند، از طریق محفظه ورودی وارد فیدر شده و توسط فیدر یا همان سیستم تغذیه مارپیچی به صورت یکنواخت وارد کاندیشنر شده، تحت بخار و رطوبت قرار گرفته، مرطوب و گرم می‌شوند و سپس وارد اکسترودر مواد اولیه شده و با حرکت چرخشی مارپیچ، به سمت جلو در درون سیلندر حرکت می‌کنند. نیروی اکسترود کننده وارد شده بر خوراک به تدریج افزایش یافته که با شکستن، آمیختن و اصطکاک شدید خوراک همراه است.

به دلیل دما و فشار بالا، واکنش‌هایی همچون ژلاتینه شدن نشاسته و دناتوره شدن پروتئین‌ رخ می‌دهد و باکتری‌های مضر نیز از بین می روند. در واقع دما و فشار در این فرآیند عوامل ضد تغذیه‌ای و مخرب مواد مغذی را کاهش داده و همچنین قابلیت هضم نشاسته و پروتئین را بهبود می‌بخشد.

خوراک اکسترود شده، از دای در قسمت انتهایی محفظه اکسترودر خارج شده و توسط یک برش دهنده در طول‌های معین برش داده می‌شود. جهت تولید خوراک در سایزهای مختلف از دای با قطرهای متفاوت استفاده می‌شود.

اکسترودر مواد اولیه دارای قابلیت تغییر عملکرد می‌باشد؛ یعنی طراحی دستگاه به گونه‌ای است که برای تولید خوراک مختلف استفاده می‌شود و تنها با تعویض چندین قطعه امکان اکسترود کردن دانه سویا، کنجاله سویا و ذرت وجود دارد.

فرآیند اکسترود کردن دانه های سویا و ذرت

فرآیند اکسترود کردن دانه‌های سویا:

جهت اکسترود کردن دانه‌های سویا باید قبل از روشن نمودن دستگاه، محفظه تخلیه را کشیده و شیار مارپیچ، رینگ آب‌بندی و محفظه محافظ را آماده نمود. مقداری سویا را به محفظه اکسترودر اضافه و تا مارپیچ چهارم 50 درجه سانتی‌گراد به آن گرما داد. پیچ پشت مارپیچ خارجی را سه تا چهار دور سفت کرده، پس از این که مواد از ماتریس خارجی دای بیرون زده شد، به تدریج میزان مواد ورودی را افزایش داده تا زمانی که آمپر ماشین بین 85 تا 90 درصد اندازه اسمی آن کار کند. با استفاده از دای با قطر روزنه‌های مختلف، می‌توان خوارک اکسترود را در سایز و ظرفیت‌های مختلف تولید نمود.

در هنگام تولید خوراک اکسترود سویا، موقعیت محوری رینگ، آب‌بندی و فاصله بین سطح داخلی ماتریس و شفت مخروطی را تنظیم نموده تا درجه حرارت محفظه اکسترودر بین 120 تا 140 درجه سانتی گراد نگه داشته شود. جهت تولید خوراک پولورایز شده به صرفه و منطقی نیز باید میزان رطوبت مواد بین 10 تا 14 درصد باشد.

فرآیند اکسترود کردن دانه‌های ذرت:

محفظه تخلیه را کشیده و باید شیار مارپیچ، رینگ آب بندی، محفظه تنظیم کننده، ماتریس داخلی و کاتر را آماده کنید. به ترتیب موتور کاتر، تجهیزات اصلی، فیدر فشار، کاندینشنر و فیدر را روشن نموده، مقدار کمی از مواد اضافه کرده و دریچه بخار کاندیشنر را در همان هنگام باز کنید، درجه حرارت مواد اولیه بین 80 تا 90 درجه سانتی گراد و میزان رطوبت مواد 18 تا 20 درصد درنظرگرفته شود. پس از تولید مقداری خوراک اکسترود شده، به تدریج میزان مواد ورودی و میزان بخار را افزایش داده تا زمانی که آمپر ماشین بین 85 تا 90 درصد اندازه اسمی آن کار کند.

در صورت تمایل می‌توانید در این قسمت از پادکست نحوه کارکرد دستگاه اکسترودر مواد اولیه را با جزئیات بیشتری بشنوید.