تعداد زیادی از مقالات علمی تأثیر و اهمیت انواع شکل خوراک از جمله مش، پلت و کرامبل را در تغذیه حیوانات مقایسه کردهاند. پلت کردن فرآیندی گران و نقطهی گلوگاه در تولید خوراک است اما خوراک پلت شده بخش اعظمی از خوراک مورد استفاده را تشکیل میدهد و مزایای بسیاری در مقایسه با خوراک مش دارد.
فرآیند پلت کردن ترکیبی از دو مرحلهای است که بر خوراک مش انجام میشود:
۱. فرآیند کاندیشنینگ که یک فرآیند هیدروترمال-مکانیکی در یک دستگاه کاندیشنر است و
۲. آگلومره کردن که فرآیند هل دادن خوراک مشِ کاندیشن شده، داخل سوراخ دای است تا شکل کلی پلت حاصل شود.
از این رو انتظار میرود دست کم برخی از مزایای خوراک پلت شده با فرآیند کاندیشنینگ مرتبط باشد. در نتیجه خوراک مش کاندیشن شده میتواند به عنوان جایگزینی در خوراک دام استفاده شود. برای تمایز خوراک مش فراوری شده و فراوری نشده در ادامه از دو اصطلاح مش کاندیشن شده و مش خام استفاده میکنیم.
مش خام از دو فرآیند آسیاب کردن و میکس کردن حاصل میشود. فرآیند تولید مش کاندیشن شده به ترتیب: آسیاب کردن، میکس کردن، کاندیشنینگ و خنک کردن میباشد. تفاوت خوراک مش کاندیشن شده با خوراک پلت شده در فرآیند پرس کردن است که پس از کاندیشنینگ انجام میشود.
در فرآیند کاندیشنینگ، تغییراتی از جمله: ژلاتینه شدن نشاسته، هضم پذیری پروتئین و نشاسته، نابودی مواد ضدتغذیهای و از دست رفتن آنزیم برون زا(اگزوژنز) رخ میدهد.
تصور میشود که مقادیر این تغییرات در مش کاندشین شده از فرم پلت خوراک کمتر است زیرا تغییرات دیگری نیز به دلیل اصطکاک شدید و افزایش دما در دای رخ میدهد.
در فرآیند کاندیشنینگ، دمای مرطوب ۷۰ تا ۸۰ درجه سانتی گراد میزان میکروبهای موجود در خوراک را کاهش میدهد. برخی از باکتریهای بیماریزا همچون سالمونلا در فرآیند کاندیشنینگ نابود خواهند شد. لازم به ذکر است که دو روش متداول پاکسازی میکروبها در صنعت خوراک، فرآیند حرارتی و شیمیایی یا ترکیبی از هر دو است. بنابراین کاندیشن کردن خوراک مش یک روش جایگزین جهت پاکسازی میکروبهاست.
انرژی مورد نیاز برای تولید مش خام کم و برای خوراک پلت شده زیاد است. انرژی مورد نیاز برای تولید مش کاندیشن شده کمی بیشتر از مش خام است اما بسیار کمتر از انرژی مورد نیاز تولید خوراک پلت شده میباشد.
در تغذیهی دامهای نشخوارکننده معمولا از جیره کاملا مخلوط (TMR) استفاده میشود که حاوی دو بخش علوفه و کنسانتره است. کنسانتره پلت شده در مقایسه با مش کنسانتره منجر به کاهش یکنواختی جیرهی مخلوط و افزایش مصرف انتخابی کنسانتره پلت شده میشود. تغذیه جیره مخلوط در حالت مش کاندیشن شده، مخلوط و چسبندگی خوبی بین دو بخش کنسانتره و علوفه ایجاد میکند و در نتیجه یک جیره مخلوط یکنواخت برای تمامی گله ارائه میدهد. مش کاندیشن شده از مش خام سالمتر و از خوراک پلت شده به صرفهتر است، هرچند باید تحقیقات بیشتری در زمینهی مقایسه مش خام، مش کاندیشن شده و پلت در دامهای نشخوارکننده انجام شود.
به این ترتیب مش کاندیشن شده شکلی از خوراک است که تحت تأثیر تغییرات هیدروترمال-مکانیکی قرار میگیرد درحالی که شکل آن همچون خوراک پلت شده نیست. پیشنهاد میشود که مش کاندیشن شده به دلیل مزایای اقتصادی و بهداشتی آن، به عنوان فرصتی برای صنعت خوراک در نظر گرفته شود. برای ارزیابی و تعیین سود و هزینه این شکل از خوراک برای دامهای مختلف باید تحقیقاتی انجام شود. در مطالعات آینده در زمینه شکل خوراک، پیشنهاد میشود که مش کاندیشن شده همچون مش خام و پلت یا کرامبل در نظر گرفته شود. اگر اطلاعات کافی مزایای مش کاندیشن شده در مقایسه با سایر اشکال معمول خوراک را تأیید کند، طراحان خطوط فرآوری خوراک میتوانند طرح جدیدی برای تولید مش خام، مش کاندیشن شده و پلت یا کرامبل در یک خط تولید خوراک ارائه دهند.
همچنین میتوانید این مطلب را در قالب پادکست بشنوید.